ŞIRVANŞAHLAR SARAYI

Şirvanşah I Xəlilullahın dövründə Bakıda Şirvanşahlar sarayı tikilmişdir. Bu orta əsrlərdə Azərbaycanda tikilmiş ən əzəmətli tikilidir. Bu abidə kompleksi 1997-ci ildə YUNESKO tərəfindən qorunan abidələrin siyahısına daxil edilmişdir. Bu kompleks saray, divanxana, türbə, məscid və minarə, ovdan və hamamın qalığından ibarətdir. Saray Bakının ən yüksək zirvəsində tikilmişdir. Divanxanaya daxil olan yerdə, qapının üstündə Qur’anın 10 sürəsindən ibarət olan yazıda deyilir ki, Allah öz istədiyi insanları düz yolla aparır. Divanxananın arxitekturasının dünyada heç bir analoqu yoxdur. Bu günədək bütün divanxananın ərazisi pir sayılırdı. Orada süd quyusu adlanan quyu vardır. Deyilənə görə südəmər körpəsi olan ananaların südü çəkiləndə həmin quyunun ziyarətinə gedirmişlər. Divanxananın yanında türbə yerləşir. Giriş qapısının üstündə sağ və sol tərəfdə yazılı medalyon var. Yazı iki dəfə təkrar olunur. Yazıda Allah, Məhəmməd, Əli, Memar sözləri oxunur. Türbənin giriş qapısında daha bir yazı var: “Mərhəmətli Böyük sultan Xəlilullah hicri tarixlə 839-(1436) ildə bu müqəddəs türbəni anasının və oğlunun xatirəsinə tikdirimişdir.” Bu kompleksə aid olan və təmizlik məbədi hesab olunan hamamlar da var. Buradakı hamamlar yeraltında yerləşdiyi üçün onların üzərində bağlar salınmışdır. Bu hamamlarda su yeraltı quyudan çıxırdı və möhkəm, yanan daş kimi əriyən ağ neftlə qızdırılırdı. Bütün ansambl həmin dövrdə Azərbaycanın arxitekturasının çiçəklənməsindən xəbər verir. Kompleks Şirvanşalar dövrünün əzəmətindən xəbər verir.

Şirvanşahlar sarayı XV əsirdə Azərbaycan ərazisində tikilmiş tarixi abidələrdən biridir. Xüsusi tikiliş üslubuna malik olan Şiranşahlar sarayı Azərbaycanın digər abidələrindən fərqlənir. Binanın əsas hissəsi 1420-ci ildə tikilib. Şirvanşahlar sarayı bir nəçə hissədən ibarətdir:

1. Divanxana (1450)
2. Seyid Yəhya Bakuvi məğbərəsi (1450)
3. Hamamxana (1450)
4. Məzar (1435)
5. Şahın məscidi (1441)
6. Mərad darvazası (1585)

Şirvanşahlar sarayı nə vaxt yaranıb?

Şirvanşahlar sarayı 1420-ci ildə Dərbəndi sülaləsindən olan I Xəlilullah padşahın sifarişi ilə tikilib. Saray 30 il ərzində tikilib başa çatıb. Sarayın binası 1420-ci illərdə, ona bitişik olan divanxana 1450-ci illərdə, türbə 1435-ci ildə, məscid 1442-ci ildə, Seyid Yəhya Bakuvinin türbəsi 1450-ci illərdə, Şimal darvazası 1585-ci ildə tikilmişdir. Saray Içəri Şəhərde yerləşir Şirvanşahlar sarayı ansamblının binaları yerin relyefinə uyğun olaraq 3 səviyyədə qruplaşdırılmışdır. Ərazinin ən hündür yerində olan yuxarı həyətdə saray binası və ona bitişik divanxana, aşağı həyətdə türbə və minarəli Şah Məscidi, yuxarı həyətin yaxınlığında Seyid Yəhya Cəlaləddin Bakuvinin türbəsi və ona bitişik kiçik məscid (Keyqubad məscidi də adlanır) yerləşir. Türbə olan həyətin giriş baştaği – Şimal darvazası tikilmişdir. Şirvanşahlar saray ansamblının yaxınlığında hamam, şah kəhrizinin qurtaracağında 500 min litr su tutan ovdan qalmışdır. Saray 2 mərtəbədən ibarətdir. Birinci mərtəbədə 27 otağdan, ikinci mərtəbə 25 otaqdan ibarətdir. Bakı 15-ci əsrdə Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtına çevrilməsi ilə əlaqədar Şirvanşah sarayı tikilmişdir. Şirvanşahlar sarayı Şirvanşahlar dövlətinin hökmdarı I Xəlilullahın yay igamətgahı idi. Şirvanşahlar sarayı orta əsrlər Azərbaycan memarlıq sənətinin şah əsəri kimi qəbul edilmişdir. İndinin özündə də Şirvanşahlar saray kompleksi Mədənniyət Nazirliyi tərəfindən bir abidə muzey-qoruq kimi qorunub saxlanılır. Orada 200-dən çox abidə var. Şirvanşahlar sarayının əsas binalarının memarı Əli tərəfindən tikilməsi ehtimal olunur. Memar Əlinin adı 1435-ci il tarixli Türbənin baştağındakı badamvari medalyonlarla həkk olunmuşdur. Şimal darvazasının baştağı üzərindəki kitabədə ustad Əmirşah Belyənguhinin adı yazılmışdır. Sarayın daşları üzərindəki yazılar bu abidənin Azərbaycan xalqına məxsus olduğunu sübut edir, gələcək nəsillər üçün bu abidənin qorunub saxlanılmasının böyük əhəmiyyəti vardır. Sarayın daşları üzərində olan bədii oymalar və memarlıq elementləri, daşlar üzərindəki yazılar bu abidənin Azərbaycan milli memarlıq nümunəsi olduğunu sübut edir.

1964-cü ildən kompleks Dövlət tərəfindən qorunur və saxlanılır.

Караван Сарай

Зорге

Девичья Башня

Малоканский садик ночью

Панорама бульвара ночью

Монумент...

Филармония

Жемчужина

Метро, станция "НИЗАМИ"

Ночной Баку

"Чёрт побери!" или "Михаил Светлов" уже давно тю-тю

ИСТОРИЯ БАКУ

Исторические источники свидетельствуют, что поселение на месте нынешнего Баку возникло в глубокой древности и что как город он также существует очень давно. Греческий ученый Клавдий Птолемей (II в. н. э.) приводит до 30 наименований населенных пунктов древней кавказской Албании (так назывался Азербайджан), среди них и расположенный на берегу Каспия город Гайдару (Гайтару), который, как считалось, и находился на месте нынешнего Баку. Другие считают, что им был Баруха — город, также упоминаемый Птолемеем, находившийся на морском побережье, неподалеку от Гайдары. Более поздние сведения (IV—V вв.) неизменно связаны с упоминаниями находившихся в окрестностях города «вечных огней». В описаниях рассказывается о местности, примечательной «пламенем, поднимавшимся из подводной скалы».

Впервые название Баку встречается в сочинениях арабских географов и историков X в. Они характеризуют Баку как сравнительно небольшой городок на побережье Каспия.

В XII в. Баку был известен как значительный населенный пункт. Великий азербайджанский поэт XII в. Низами Гянджеви, описывая в своей поэме «Искендер-наме» легендарные подвиги Александра Македонского, рассказывает, как его с почестями встречали в Баку.

В XV в. уроженец Баку арабский географ Абдул Рашид ибн Салех, по прозвищу Бакуви, дает более подробное описание Баку, говорит о наличии городских стен и башен. Крепость Баку считалась в конце XV—XVI в. одной из сильнейших в Закавказье. Через порт Баку нефть вывозилась в страны Востока.

Нефтяные месторождения привлекали в Баку многих завоевателей, и не раз он становился ареной жестоких нашествий. В 1540 г. войска Сефевидов после длительной борьбы захватили Баку. В 80-х гг. XVI в. Баку овладела Турция. В 1604 г. крепость Баку была разрушена войсками иранского шаха Аббаса I. В XVII в. Баку считался значительным по тому времени городом.

В 1723 г. во время Персидского похода Петра I Баку был взят русскими войсками, но в 1735 г. возвращен Ирану. В 1747 г. Баку стал центром Бакинского ханства.

В 1806 г. во время русско-персидской войны 1804—1813 гг. Баку был присоединен к России.

После победы Октябрьской революции 1917 г. в 1918 г. была провозглашена Азербайджанская Демократическая Республика. В 1920 г. в Азербайджане была установлена советская власть и Баку стал столицей республики. В 1922 г. Азербайджан вошел в состав СССР. С 1991 г. Азербайджан — самостоятельное независимое государство со столицей Баку. Здесь находятся резиденция президента, парламент, правительство.